Depresja uznawana jest dzisiaj za chorobę cywilizacyjną, która dotyczy tysięcy Polaków. Nawet 25% populacji obarczona jest stałymi lub czasowymi zaburzeniami depresyjnymi czy też znacznym obniżeniem nastroju. Spektrum choroby jest zaś bardzo rozległe. Depresja może łączyć się z zaburzeniami lękowymi w postaci fobii, zaburzeń lękowych uogólnionych, a także zaburzeń lękowych z napadami paniki. Wielokrotnie przy depresji diagnozowane są również zaburzenia psychosomatyczne np. uczucie drętwienia kończyn, nieuzasadniony świąd czy tzw. ból psychogennych znacznie utrudniający życie.
Jak wygląda zatem leczenie osób z depresją? Prócz terapii farmakologicznej ważna jest praca z psychoterapeutą. Świetnie wyniki w zwalczaniu zaburzeń depresyjno-lękowych ma metoda poznawczo-behawioralna. Dowiedz się, kto ją oferuje oraz na czym ona polega.
Krok pierwszy – właściwe rozpoznanie depresji
Rozpoznanie medyczne depresji nie tylko wskazuje, jakie jest jej nasilenie – depresja łagodna, umiarkowana, ciężka – ale także, jaka jest jej główna przyczyna. Podłożami depresji mogą być traumy, uzależnienia, choroby przewlekłe własne i bliskich, a także sytuacja życiowa czy zaburzenia hormonalne. Obecnie wyróżnia się m.in. depresję atypową, anankastyczną, melancholiczną, depersonalizacyjną, poporodową, ciążową czy nawet hipochondryczną. W ich diagnozowaniu ważne jest określenie czasu trwania objawów, a także ich nasilenia.
Podkreślić należy, że depresję od stanów depresyjnych odróżnia między innymi stopień obniżenia nastroju. Przy depresji ciężkiej jest on stale zaniżony i utrzymuje się nawet kilka tygodni, miesięcy, lat. Pacjenci wykazują również anhedonię, czyli brak odczuwania radości oraz satysfakcji, nawet z tego, co do tej pory sprawiało im przyjemność. Prócz tego do uogólnionych objawów depresji zalicza się:
- spadek zaufania lub szacunku do siebie;
- nieuzasadnione i nadmierne poczucie winy i wyrzuty sumienia;
- problemy z koncentracją, myśleniem, zapamiętywaniem i podejmowaniem decyzji;
- myśli rezygnacyjne,
- myśli samodestrukcyjne, w tym samobójcze,
- redukcję aktywności;
- zaburzenia snu,
- utratę apetytu (lub nadmierny apetyt) i często utrata wagi ciała,
- brak zainteresowania aktywnością seksualną,
- rozdrażnienie,
- poczucie bezsilności i samotności.
Depresji mogą towarzyszyć również: stany lękowe uogólnione, stany lękowe z napadami paniki, nerwice, a także różnego rodzaju fobie. W trakcie leczenia farmakologicznego, a także psychoterapeutycznego ważne jest zatem skupienie się na ich eliminowaniu. Dużą skutecznością w walce z depresją o różnym podłożu wykazuje terapia poznawczo-behawioralna CBT.
Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu depresji?
Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu depresji opiera się w dużej mierze o regularną i intensywną pracę z psychoterapeutą, któremu pacjent musi zaufać. Ważne jest zatem wybranie właściwego specjalisty, który otoczy chorego indywidualną opieką. W taki sposób działa Tomasz Mochalski, prowadząca pracownia psychologiczna w Zgierzu. Podkreśla ona, że w walce z depresją ważnych jest kilka elementów, które są fundamentem skutecznej terapii.
Pierwszym z nich jest psychoedukacja. Pacjent musi poznać własny „model choroby”, a także to, w jaki sposób ona działa. Ten element terapii skupia się m.in. na tym, co czuje pacjent i jak zachowuje się wobec danego zdarzenia. Psychoterapeuta stara się z pacjentem pracować nad tym, by interpretacja różnych wydarzeń była uzależniona od jego reakcji – myśli i przekonań. Usuwane muszą być zatem negatywne czynniki zewnętrzne. To ważne jest także przy modelowaniu myśli automatycznych oraz przekonań kluczowych w ramach terapii CBT. Psychoterapeuta wraz z pacjentem docierają do automatycznych myśli chorego na temat jego własnej osoby, świata, a także przyszłości. To one w dużej mierze wpływają na występowanie negatywnych myśli i pogłębiania depresji. Przemodelowanie przekonań kluczowych i dotarcie do ich źródła bardzo ważne jest w leczeniu zaburzeń depresyjno-lękowych.
Istotna jest też aktywizacja, czyli planowanie i stopniowanie aktywności człowieka, zwłaszcza w sferach, które mają przynieść mu zadowolenie oraz samospełnienie się. Jest to odwrócenie schematu postępowania chorób depresyjnych, przy których obniżona ilość energii powoduje redukcje aktywności – najpierw realizowania swoich zainteresowania, potem ograniczenie spotkań ze znajomymi, a następnie samego wychodzenia z domu. W ramach aktywizacji pacjent wraz z psychoterapeutą wyznacza bardzo precyzyjny plan działania, a walka z depresją nie tylko polega wtedy na pracy gabinetowej. Swego rodzaju „odwracanie” depresji stopniowo zwiększa ilość wydzielanej serotoniny, co wpływa na ogólnie poprawione samopoczucie. Należy jednak pamiętać, że droga do pełnego wyleczenia może być długa. Niekiedy terapia CBT trwa kilka tygodni, a niekiedy nawet kilka miesięcy czy lat.
Profilaktyka nawrotów depresji
Warto wiedzieć, że terapia poznawczo-behawioralna skoncentrowana jest nie tylko na eliminowaniu depresji, ale także na profilaktyce nawrotów po skutecznie udzielonej pomocy. Psychoterapeuta stara się zatem wesprzeć pacjenta w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko ponownego pojawienia się objawów depresji. Polecane są zatem treningi umiejętności społecznych, a także asertywności i uważności. Prowadzi je również Tomasz Mochalski z pracowni psychologicznej mieszczącej się w Zgierzu..