Terapia poznawcza to forma psychoterapii skoncentrowana
na identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślenia, które przyczyniają się do trudności emocjonalnych i behawioralnych. Jej podstawą jest przekonanie, że sposób, w jaki ludzie postrzegają sytuacje, wpływa na ich emocje i zachowania. Została opracowana przez Aarona T. Becka w latach 60. XX wieku i pierwotnie stosowana do leczenia depresji, ale z czasem jej zastosowanie rozszerzyło się również na inne zaburzenia, takie jak lęki, zaburzenia osobowości i wiele innych.
Oto kluczowe cechy terapii poznawczej:
1. Skoncentrowanie na myślach: Terapia koncentruje się na rozpoznawaniu „automatycznych myśli” pacjenta, które często są nieświadome i mają negatywny wpływ na jego samopoczucie. Terapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować te myśli, ocenić je pod kątem ich realności i zmienić sposób myślenia na bardziej zrównoważony i mniej szkodliwy.
2. Aktywna rola pacjenta: W terapii poznawczej pacjent jest zachęcany do aktywnego udziału, co oznacza zadawanie pytań, prowadzenie dziennika myśli i uczestniczenie w ćwiczeniach między sesjami. Ta aktywna rola jest kluczowa do osiągnięcia zmian w myśleniu i zachowaniu.
3. Struktura sesji: Sesje terapii poznawczej są zwykle bardziej strukturyzowane niż w innych formach terapii. Terapeuta i pacjent wspólnie ustalają cele terapii i pracują nad konkretnymi problemami w skoncentrowany sposób.
4. Krótkoterminowość: Terapia poznawcza jest zazwyczaj terapią krótkoterminową, co oznacza, że skupia się na obecnych problemach i pracuje nad nimi w określonym czasie, zwykle od kilku do kilkunastu sesji.
5. Edukacja: Częścią terapii jest edukacja pacjenta na temat związku między myślami, emocjami i zachowaniami. Dzięki zrozumieniu tego związku pacjent może lepiej radzić sobie z przyszłymi wyzwaniami.
6. Techniki i narzędzia: Terapia wykorzystuje różne techniki, takie jak przewartościowywanie poznawcze (zmiana negatywnych myśli), techniki relaksacyjne i rozwiązywanie problemów, aby pomóc pacjentom w zmianie ich myślenia i zachowania.
Terapia poznawcza wykazała skuteczność w leczeniu szerokiego spektrum zaburzeń psychicznych i jest często łączona z terapią behawioralną, tworząc podejście poznawczo-behawioralne (CBT), które oferuje kompleksowe narzędzia do radzenia sobie z trudnościami psychicznymi.